We learn through movement
In het observeren van de lessen Theatraal zelfportret (Fontys, nov 2023) ervaarde ik dat deelnemers (podiumkunstenaars) ook leren door de (ervaring van) beweging. Zij zetten, in een natuurlijke vanzelfsprekendheid, hun lichaam in om te onderzoeken, te ervaren, te proberen, te duiden en te communiceren. Het mentale proces (denken, gedachten) vertaalden zij naar beweging, gebaren, gebruik makend van de ruimte. In de lijfelijkheid van het voelen, tonen en ervaren leken zij tot nieuwe gedachten te komen. Dit intrigeerde mij. 

In mijn eerdere onderzoeken ontdekte ik de kracht van het fysieke / maakproces in de vertraging, de materialiteit en tactiliteit. Maar er blijkt, zo duidt ook Sian Beilock (2015) een lerend vermogen te zijn in onze beweging, niet zomaar in elke beweging, maar wel in bewust ingezette bewegingen (p.55). Ons lichaam bestaat uit lichaam en geest. Onze geest wordt beïnvloed door lichaam en beweging en vice versa (p. 35). Gedachten ontstaan in die interactie tussen brein, lichaam en ervaringen (p. 23). Ons lichaam helpt ons te leren, begrijpen en te duiden (p. 7).

Focus op het brein kan contra-productief werken
In de lesomgeving ligt vaak de ‘focus op het brein, het mentale proces, bijna alsof ons lichaam niet nodig is op dat moment (Beilock, p. 49)’.  Beilock duidt dit als een contra-productieve werkwijze, juist omdat we neigen te leren door beweging en door het maken van verbinding met mensen en objecten in onze omgeving.'

‘Moving the body can alter the mind by unconsciously putting ideas in our head before we are able to consciously contemplate them on our own. People use their body all the time when problem solving, without even knowing it (p. 69).'
’ The thinking process is extended over the body. In other words, many performers literally think with their body (p.70).’

Aanleiding experiment en observaties Koninklijk Conservatorium Antwerpen
Het fysieke maakproces kan ons actieve, bewuste reflecteren onderbreken en zo ruimte (mee) creëren voor nieuwe inzichten. Gedachten ontstaan in die interactie tussen brein, lichaam en ervaringen. Ons lichaam helpt ons te leren, begrijpen en te duiden. Binnen de kunsten kan, in het maakproces, het lichaam en de fysieke beweging binnen de verschillende kunstdisciplines op verschillende wijzen ingezet worden.  Ik ervaarde de vertraging en tactiliteit in de eerste fasen van mijn onderzoek. Om beter te begrijpen welke rol het lichaam en de beweging kan spelen in het naar boven brengen van onbewuste gedachten, wil ik ook het lichaamsbewustzijn observeren en zelf ervaren.  

Mijn rol
Hiertoe zal ik deelnemen en observeren in lessen Embodiment, gegeven door Magda Thielemans op het Conservatorium Antwerpen aan studenten binnen diverse kunstdisciplines. Ik observeerde eerder al in de lesomgeving van musici (in het artistieke proces) en studenten theater (in het maken van een theatraal zelfportret).  In Antwerpen wil ik eerst zelf ervaren en daarna observeren in de lessen Embodiment, om zo mijn ervaring niet te veel te sturen vanuit de eerdere observaties in dezelfde lesomgeving.

Observatie-kaders

1. Algemeen beeld krijgen van de lesomgeving en lesopbouw embodiment

• Omschrijven van setting per lesdag (29 en 30 januari) Aandacht voor omgevingsgebondenheid: omschrijven lokaal/werkruimte, aantal personen, groepssamenstelling, tijdsspanne, mate van participatie
• Rol van docent omschrijven: welke momenten in werkproces aanwezig, mate van leiding / sturing (structuur) & waar blijkt dat uit?
• Doel van de les? Wordt er een doel benoemd? Is er gedurende de lesdagen sprake van een (start)vraag gericht op zelfreflectie? En zo ja, welke startvraag? En door wie wordt die vraag ingebracht?
• Is er sprake van een herhaling, samenvatting, wrap-up, dialoog binnen de werkgroep aan het einde van de sessie? Zo ja, hoe ziet dit eruit (procesbeschrijving, beschrijving dynamiek /structuur in de groep). En wordt hierin een connectie (terug) gelegd tussen body – mind (tekst / gesprek /dialoog: zoals in Binnenwereld, van fysieke ervaring terug naar het hoofd)
• Ook omschrijven van houding (non-verbaal) van studenten tijdens lesdag

2. Moving the body can alter the mind by unconsciously putting ideas in our head before we are able to consciously contemplate them on our own

• Movement -> Wat zie ik de studenten doen? (zoals beweging, spelen, zingen, dansen etc.) Kan ik hierin het ‘denken met het lichaam’ zien (of zelf ervaren)?
• Alter the mind / Mental proces -> Wat hoor ik studenten zeggen, welke gedachten worden er gedeeld of uitgesproken? En op welk moment? Zie ik hierin een connectie met de lichamelijke ervaring (‘wat zie ik studenten doen’) en vervolgens ‘wat hoor ik hen zeggen’.
  
  

3. Learn through movement (bewustwording, bepalen toekomstig handelen)

• Learn -> zijn er uitspraken van studenten die refereren aan lerend vermogen door beweging?
• Kan ik uit uitspraken opmaken dat er sprake is van onbewuste gedachten die naar het bewuste denken worden gebracht door het proces van embodiment (lichaamsbewustzijn).