Kunst is voor mij een manier om verbinding te maken met mezelf, met anderen en de wereld om mij heen. Kunst houdt mij als het ware een spiegel voor. Ik heb een fascinatie voor (zelf)portretten in de beeldende kunst. De werken van kunstenaars die met name zelfportretten schilderen, zoals Rosemin Hendriks en Maria Lassnig boeien en inspireren mij.
Wat brengt het de kunstenaar om telkens zichzelf vast te leggen?
Interviewer Peter Nijenhuis omschrijft de werken van Rosemin Hendriks als volgt in een interview (2013) met haar: De zelfportretten van Rosemin Hendriks zijn een eindeloze reis langs de vele karakteristieke facetten die de kunstenaar in zich draagt. Ze hoopt door een tekening meegenomen te worden. Onverwacht, het sluipt erin, komt een andere vrouw tevoorschijn. Hendriks herschept zichzelf in oneindig veel wezens. Er huizen, zoals het in het interview wordt omschreven, (schijnbaar) oneindig veel wezens in ons. Het maken van zelfportretten kan, aldus de werkwijze van Hendriks, handvatten bieden om jezelf te (her)ontdekken.
“GOED NAAR JEZELF KIJKEN HEEFT ALLES TE MAKEN MET JEZELF SERIEUS NEMEN EN DE WIL OM IEMAND TE WORDEN”
zo licht psycholoog Dirk te Wachter toe in zijn boek De kunst van het ongelukkig zijn (2019, p. 80).
Ik ben werkzaam als docente en ontwikkelaar van lesmateriaal, ik ontwikkel mij als kunsteducator en beeldend kunstenaar. Als docente zoek ik bewust de connectie met de ander en mijn omgeving. Ik wil in dialoog komen, in dialoog zijn en in dialoog blijven (Biesta, 2017). Bezien vanuit deze dialoog draait het in educatie om de ander, het andere alsook om mijzelf. Als docente mag ik mijn rol, aldus Biesta (2015), duiden als iemand die iets nieuws inbrengt, iets wat leerlingen nog niet bezitten.
In het boek De kracht van reflectie (2019) vind hierover een beroepsomschrijving van de docent die dit voor mij onderstreept: “Je bent als leraar zelf het belangrijkste instrument in het onderwijs dat je geeft en in de overlegsituaties die daarbij horen. Daarom is het voor leraren zinvol om regelmatig stil te staan bij zichzelf als persoon in het werk” (Korthagen, 2019, p.99).
IK VRAAG MIJ AF....
Zou het maken van zelfportretten ook voor kunstvakdocenten een passend middel zijn om meer inzicht in zichzelf te verkrijgen, om zo gerichter te weten wat zij de ander (leerling / student) kunnen bieden in de dialoog? Daarover wil ik, vanuit mijn rol als docente en kunsteducator in opleiding, meer weten.